De Grote Markt is van oudsher de centrale (markt)plaats en het visitekaartje van Sint-Niklaas. In 2005 werd de Grote Markt volledig vernieuwd, met de aanleg van een ondergrondse open parkeerstraat en de inrichting van het plein als ontmoetings-, evenementen- en belevingsruimte in het hart van de stad. Zo wordt de Grote Markt jaarlijks een unieke opstijgplek voor ballonnen tijdens de Vredefeesten. Er is ook de wekelijkse marktdag.

Toch is de belevingswaarde verre van optimaal. De verschillende verkeersmodi (voetganger, fiets, bus en personenwagen)  hebben langs de randen van de Grote Markt elk hun eigen ruimte. Dit maakt dat de verkeersinfrastructuur overheerst, wat resulteert in een grote verharde oppervlakte met weinig belevingswaarde.

In 2014 werd in het masterplan publieke ruimte een visie op het publiek domein van de kernstad (‘Marktstad’) uitgewerkt. Hierin wordt gestreefd naar een samenhangende, aangename verblijfsplek in het stedelijk weefsel door het voorzien van een continue vloer. De Grote Markt wordt gezien als het centrale hart (als ‘moeder van de pleinen’) en uitgebreid tot aan het Onze-Lieve-Vrouwplein en de omliggende randen (van gevel tot gevel), zodat het plein in een grotere context is verankerd.

In het kader van het wijkcirculatieplan wenst de stad het centrum autoluw te maken door de (gefaseerde) invoering van een lussensysteem. Wijken worden voor gemotoriseerd verkeer enkel bereikbaar via een wijkontsluitingslus. Het (doorgaand) verkeer wordt hierdoor omgeleid naar de rondweg. Voor de zachte modi wordt een maximale doorwaadbaarheid voorzien. Samen met een integraal fietsbeleid (met onder meer grootschalige stallingen in het stadshart) is het bewerkstelligen van een modal shift een primaire doelstelling.

De visie van het masterplan publieke ruimte en de ambitie van het wijkcirculatieplan creëren een momentum om de Grote Markt opnieuw de centrale verblijfs- en ontmoetingsplaats van de stadskern te laten zijn voor gebruikers van alle leeftijden en biedt opportuniteiten om ruimtelijke kwaliteit in de openbare ruimte te realiseren. De stad moet met andere woorden een stad voor mensen worden eerder dan een stad voor de wagen.

Deze doelstelling trachten we onder meer te realiseren door een ingreep in het stadshart, met name de herinrichting van de randzone en het plein van de Grote Markt. In concreto bestaat de opdracht uit:

• de herinrichting van de bovengrond tussen Stationsstraat en Parkstraat met de realisatie van een autoluwe zone;
• de herinrichting van de bovengrond tussen Onze-Lieve-Vrouwstraat en Hendrik Heymanplein met de realisatie van een autoluwe zone;
• de heraanleg van het kruispunt van Het Woord (met als aandachtspunt de toegankelijkheid van het Hendrik Heymanplein);
• de inrichting van een bijkomende (fietstoegankelijke) in- en uitrit voor de parking van de Grote Markt aan de noordzijde.
• het nadenken over de functies op het marktplein en de wijze waarop de ontharding en de vergroening van het plein kan verwezenlijkt worden.

De verminderde verkeersintensiteit biedt ook de mogelijkheid om de verharding rond het Onze-Lieve-Vrouwplein terug te dringen en ook daar meer kwaliteit in de openbare ruimte te brengen.  De opdracht heeft dan ook minimaal betrekking op het gebied, afgebakend door de randen van de Grote Markt, de Parkstraat, de Onze-Lieve-Vrouwstraat en het Onze-Lieve-Vrouwplein. De ruimte voor het stadhuis verdient binnen dit kader, en in het vooruitzicht van de realisatie van de nieuwe stadswinkel, eveneens een opwaardering.

Met deze opdracht wensen we in te zetten op nieuwe uitdagingen zoals ontharding en vergroening, waterhuishouding, ontmoeting en spel en het verbeteren van de luchtkwaliteit. In het kader van een rioleringsproject wordt de ondergrond vernieuwd vanaf het stadhuis tot aan het Onze-Lieve-Vrouwplein. Tevens moet nagedacht worden over circulariteit in het ontwerp. Kan er nagedacht worden over het breder programmeren van de parking in de toekomst en is er een mogelijkheid van hergebruik van materiaal?

evens dient binnen de opdracht aandacht te zijn voor de implicaties voor het weren van doorgaand verkeer langsheen de Grote Markt. Specifieke aandacht moet uitgaan naar de plaats van openbaar vervoer langsheen de Grote Markt.

Aan de opdracht dient een breed participatietraject te worden gekoppeld. We denken aan het betrekken van primaire stakeholders zoals aanbieders van openbaar vervoer, de hulpdiensten en de parkeeruitbater op de Grote Markt, en andere belangrijke stakeholders zoals de horeca, scholen, erfgoeddiensten, de jeugd, de fietsersbond, stadsbewoners, winkeliers, bezoekers (waaronder toeristen) en gebruikers van het marktplein (zoals ballonvaarders).

Via de Open Oproep procedure van de Vlaamse Bouwmeester zoekt de stad Sint-Niklaas een getalenteerd ontwerpteam voor de herinrichting van deze belangrijke publieke ruimte. Om het ontwerp goed te integreren in het ruimtelijk weefsel moet de ontwerper eveneens uitspraken doen over een ruimer studiegebied en de relatie van de Grote Markt met zijn omgeving. Voor deze opdracht is een multidisciplinair ontwerpteam vereist, met capaciteiten op het vlak van stedenbouw, mobiliteit, landschap, publieke ruimte, architectuur en participatieprocessen.

Selectiecriteria

1. de algemene ontwerpmatige deskundigheid met betrekking tot de projectopdracht
2. de vakbekwaamheid
3. de relevante ervaring

Gunningscriteria

1. de kwaliteit van de concept- en visievorming en het ontwerpend onderzoek in het licht van de ambities en verwachtingen van de publieke opdrachtgever:
   1.1 in een ruim maatschappelijk kader
   1.2 meer functioneel toegepast op de praktische eisen van de gebruiker
2. de procesgerichtheid, realisatietermijn, aanpak, fasering
3. de aanpak van duurzaamheid
4. raming van de projectkost en de kostenbeheersing