Info Labo Ruimte

LABO RUIMTE is een open samenwerkingsverband tussen het Team Vlaams Bouwmeester en Departement Omgeving, naargelang de thematiek uitgebreid met geëngageerde administraties, experts, relevante organisaties en actoren. De ambitie van Labo Ruimte is het voorzien van een laboratorium voor complexe ruimtelijke vraagstukken. Via ontwerp en maatschappelijk debat onderzoeken we hoe de evolutie naar een duurzamere samenleving ruimtelijk vorm kan krijgen. In de werking van LABO RUIMTE staan vier uitgangspunten centraal: focus op de lange termijn; het scheppen van een vrije denk- en spreekruimte; samenwerking over de grenzen van functies, disciplines en organisaties heen en de combinatie van ontwerp en onderzoek.

LABO RUIMTE - een laboratorium voor complexe ruimtelijke vraagstukken

Wereldwijd stellen evoluties zoals de bevolkingsgroei, migratiestromen, de klimaatverandering, de dalende biodiversiteit, het toenemend grond- en energieverbruik ons voor enorme uitdagingen. Zowel deze problemen zelf als de oplossingen die we bedenken om ze aan te pakken, hebben een grote maatschappelijke, maar ook ruimtelijke impact. Het zoeken naar alternatieven voor fossiele brandstoffen, het opvangen van zeespiegel- en temperatuurstijgingen en van periodieke watertekorten en -overlast,  het inzetten op een kringloopeconomie of de transitie naar een duurzamere mobiliteit vergen ingrijpende aanpassingen in ons ruimtegebruik.  Dergelijke ruimtelijke opgaven hebben een complex karakter. Niet alleen vereisen ze een benadering op groter schaalniveau en een strategie op lange termijn: het komt er bovendien op aan oplossingen te ontwikkelen die geen verdere toename van het ruimtebeslag met zich meebrengen, én maatschappelijke kosten niet doorschuiven naar andere werelddelen of naar volgende generaties.

LABO RUIMTE wil een voortrekkersrol opnemen in het detecteren van de impact en de potenties van de benoemde trends en evoluties, door het scheppen van een laboratoriumcontext en testomgeving. Via ontwerp en maatschappelijk debat onderzoekt LABO RUIMTE hoe de evolutie naar een duurzamer samenleving ruimtelijk vorm kan krijgen. Vanuit deze rol wil LABO RUIMTE sterk inzetten op de uitvoering van het beleid op het terrein. LABO RUIMTE legt de link van bestaand naar het toekomstige vanuit het samenspel tussen het instrumentarium, beleids- en gebiedsontwikkeling en  de samenwerking met partners.

LABO RUIMTE is een open samenwerkingsverband tussen het Team Vlaams Bouwmeester en Departement Omgeving, en wordt naargelang van de thematiek uitgebreid met geëngageerde administraties, experts, relevante organisaties en actoren. In de werking van LABO RUIMTE staan vier uitgangspunten centraal:

Labo Ruimte

Focus op de lange termijn

LABO RUIMTE wil complexe ruimtelijke opgaven in Vlaanderen op de agenda plaatsen. Deze behoeven, zowel wat de beleidskeuzes, de uitvoering als de repercussies betreft, een reflectie op lange termijn. Omdat onze bebouwde omgeving slechts traag verandert, moeten we in de oplossingen van vandaag reeds rekening houden met voorspelde of verwachte evoluties op lange termijn. Omdat we de wereld of het doelpubliek waarvoor we ontwerpen en onderzoeken nog niet kennen, moeten we in onze reflectie op lange termijn ook omgaan met onzekerheden en speelruimte inbouwen. Het omzetten van onbebouwde naar bebouwde ruimte gaat bovendien veel vlotter dan omgekeerd, dus is het belangrijk ook na te denken over omkeerbaarheid en oplossingen die andere toekomstige ontwikkelingen niet hypothekeren.

Vrije denk- en spreekruimte

LABO RUIMTE biedt en krijgt de ruimte om vrij te denken en te debatteren en zo alternatieven te verkennen. LABO RUIMTE wil deze werkwijze eveneens uitdragen met en naar partners.

LABO RUIMTE biedt plaats aan creativiteit, aan onverwachte inzichten, aan debat en tegenspraak, met de bedoeling de maatschappelijke problematiek scherp(er) te stellen. Dit houdt in dat bij aanvang geen ‘gewenste’ eindresultaten geformuleerd worden, dat consensus allerminst als doel vooropgesteld wordt, en dat we in alle openheid inzicht geven in mogelijke tegenstellingen en overeenkomsten. Door de verbeelding te prikkelen en experten en betrokkenen een forum te bieden, wordt het maatschappelijk debat rond  complexe ruimtelijke uitdagingen gevoed.

Samenwerking

Afzonderlijke organisaties hebben vaak niet de legitimiteit, macht, autoriteit of kennis om langetermijnvraagstukken alleen aan te pakken. Samenwerking over de grenzen van functies, disciplines en organisaties heen en het zoeken naar synergie, vormt daarom een basisprincipe van LABO RUIMTE. 

LABO RUIMTE stelt coalities samen van organisaties die zich engageren om gezamenlijk een gedeelde maatschappelijke bezorgdheid te verkennen. De partners bekijken de vraag niet louter vanuit de eigen agenda of het belang van de eigen organisatie, maar zetten hun kennis en ervaring in om samen op zoek te gaan naar maatschappelijke meerwaarde en naar een gedeeld, toekomstgericht, wervend verhaal.

Ontwerpend onderzoek

Om complexe maatschappelijke uitdagingen te verkennen combineert LABO RUIMTE ontwerp en onderzoek. Aan de hand van ruimtelijke scenario’s of toekomstperspectieven wordt de onderzoeksvraag verbeeld en verscherpt. LABO RUIMTE zet ontwerp in als middel om een gesprek op gang te brengen, om problematieken inzichtelijk en bespreekbaar te maken, om alternatieven te detecteren en onbevangente denken.

Partners

Tot op heden werden samenwerkingen opgezet met het Departement Mobiliteit en Openbare Werken (MOW), het Agentschap Maritieme Dienstverlening en Kust (MDK), de Vlaamse Landmaatschappij (VLM), het Agentschap voor Natuur en Bos (ANB), het Vlaams Energieagentschap (VEA), de Vlaamse Instelling voor Technologie en Onderzoek (VITO), de Openbare Vlaamse Afvalstoffenmaatschappij (OVAM), het Brussels Planningsbureau (perspective.brussels), Leefmilieu Brussel (BIM), de Brusselse Bouwmeester (bMa), Provincie West-Vlaanderen, Stad Antwerpen, Havenbedrijf Antwerpen, het Nederlandse Ministerie voor Infrastructuur & Milieu (I&M), het Nederlandse College van Rijksadviseurs (CRA) en de Nederlandse Rijksbouwmeester.