S.M.A.K., Stedelijk Museum voor Actuele Kunst, is een nationaal én internationaal toonaangevend museum met een uitzonderlijk veelzijdige collectie uit de naoorlogse periode tot vandaag. Het museum plaatst in zijn werking de kunstenaar centraal en richt zich tot een breed en divers publiek.

S.M.A.K. is ontstaan in de schoot van een burgerinitiatief. Deze ontstaansgeschiedenis indachtig wenst S.M.A.K. ook in de toekomst een open huis te blijven dat gericht is op de stad én de wereld. Met het nieuwe museum wordt een landmark gerealiseerd dat de actuele kunst verankert in een stedelijk, Vlaams en internationaal weefsel. Onderwijs en een toegankelijke publiekswerking zijn hefbomen om het nieuwe museum te versterken als referentieplek voor de stad, de regio en Europa.

Het huidige museumgebouw biedt maar net voldoende ruimte voor tijdelijke tentoonstellingen. In een nieuw museumgebouw wil S.M.A.K., naast de tijdelijke tentoonstellingen, ook 500 werken uit de eigen collectie (die in totaal 3500 werken telt) permanent presenteren voor publiek. Het bestaande gebouw voldoet bovendien niet aan de internationale museumnormen inzake klimatisatie.

De ambitie voor een nieuw S.M.A.K. is een goed uitgerust en duurzaam gebouw dat voldoet aan internationale standaarden voor musea, waar de eigen collectie genereus tot haar recht kan komen én waar tijdelijke tentoonstellingen georganiseerd en verwelkomd kunnen worden. Daarnaast streeft S.M.A.K. naar een sterkere verbinding met de publieke ruimte van het park en zijn ecosysteem, alsook een gedeeld gebruik met het naburige Museum voor Schone Kunsten en het Gents Universiteitsmuseum.

S.M.A.K. is gelegen in het Citadelpark, het grootste stadspark van Gent. Dit park is erkend als beschermd cultuurhistorisch landschap. S.M.A.K. is sedert 1999 gehuisvest in het voormalige casinogebouw, dat deel uitmaakt van een grote en centraal gelegen gebouwencluster in het park. Al deze gebouwen grenzen met hun achterzijde aan de indrukwekkende Floraliënhal, die ter gelegenheid van de Wereldtentoonstelling van 1913 werd gebouwd.

Het project voor een nieuw S.M.A.K. past in het door de stad Gent in 2013 opgemaakte ‘Vernieuwingsplan Citadelpark, Gent’. Specifiek voor de gebouwencluster voorziet dit plan een inkrimping van de footprint, het opwaarderen van de Floraliënhal als een centrale, overdekte extensie van het park en een heroriëntering van de gebouwen rond de Floraliënhal: als paviljoenen te gast in het park.

Het ontwerp voor een nieuw S.M.A.K. moet gezien worden als een belangrijke schakel in de transformatie van de gebouwencluster in het Citadelpark. Verschillende stappen zijn aan deze ontwerpopgave voorafgegaan. Via Open Oproep OO2012 werd de hoger vermelde ontwerpgrammatica voor het Citadelpark opgemaakt. In het verlengde hiervan werd, binnen de Open Oproep OO3502, door 51N4E bvba en NU architectuuratelier in 2021 een masterplan opgemaakt voor de concrete transformatie van de centrale gebouwencluster met een duidelijke visie voor de centrale Floraliënhal. Het manifest ‘Le Musée et son Double’ (Philippe Van Cauteren / Peter Swinnen) werd eind 2020 door S.M.A.K. naar voren geschoven als verkenning van haar toekomst op deze site.

Terwijl S.M.A.K. volgens het toekomstbeeld voor het park moet inkrimpen, ondervindt het museum tegelijk een grote nood aan extra ruimte. Het masterplan voor de gebouwencluster stelt binnen de huidige footprint als oplossing voor, de twee tegenoverstaande koppen van de Floraliënhal in te nemen als een tweeledig museum. Het ontwerp voor een nieuw S.M.A.K. op de koppen van de Floraliënhal dient zich op niet-dominante wijze in de cultuurhistorische parkomgeving te integreren, in directe relatie tot de nieuwe publieke ruimte die de Floraliënhal zal worden. Het ontwerpvoorstel zal zich oordeelkundig verhouden tot voorgaande studies.
Om budgettaire redenen, en om de kwaliteit van en het draagvlak voor het project bij bestuurders, burgers en stakeholders te versterken, opteren de opdrachtgevers ervoor, de volledige studie- en ontwerpopdracht voor de realisatie van een nieuw S.M.A.K. te laten voorafgaan door de opmaak van een definitieve ontwikkelingsvisie. Tijdens deze fase ligt de focus op de vertaling van het programma voor de twee nieuwe kopgebouwen van de Floraliënhal, in hun directe parkomgeving, onder de vorm van een robuust vlekkenplan (gezien de nog te onderzoeken finaliteit in het vast opdrachtgedeelte) en een 3D-voorstelling in reële omgevingsbeelden met indicatie van de materialisatie.

De twee publieke delen van het nieuwe museum, als nieuwe koppen van de historische Floraliënhal, hebben een ondersteunende, museale ruggengraat nodig. Het hoger genoemde masterplan gaat uit van een realisatie van deze ruggengraat als een ondergronds, verbindend volume op de site. De stad Gent heeft op heden echter nog geen beslissing genomen of deze museale ruggengraat ondergronds op de site zal gerealiseerd worden, dan wel op een nog onbepaalde plaats buiten de parksite. Ontwerpend en procesmatig onderzoek moet de verschillende opties in kaart brengen om het stadsbestuur hierin een gemotiveerde keuze te laten maken over de definitieve projectdefinitie en het programma van eisen als basis voor de toe te wijzen voorwaardelijke opdrachtdelen.

De opdrachtgever zoekt een multidisciplinair team met een grote procesbereidheid, een sterke affiniteit met de erfgoedwaarden van het cultuurhistorisch landschap en beheersing van het museale programma.

Inclusief de opdracht en het ereloon

Voorwaardelijk deel A:

• architectuur, stabiliteit, technieken,
• riolering en hemelwaterafvoer
• EPB
• brandveiligheid
• erfgoed (opmaak sloopverantwoording bestaande koppen en advisering i.k.v. aansluiting op Floraliënhal en park), akoestiek, onmiddellijke omgevingsaanleg, sloopopvolging, bijstand bij procesbegeleiding.

Voorwaardelijk deel B:

• architectuur, stabiliteit, technieken
• riolering en hemelwaterafvoer
• EPB
• Brandveiligheid
• specialisatie erfgoed (advisering i.k.v. aansluiting op Floraliënhal en park).

Exclusief de opdracht ven het ereloon

• Opmeting
• Sonderingen
• Veiligheidscoördinatie
• Archeologie
• mer-deskundigen

Honorarium

• Vast deel: Ontwikkelingsvisie: Forfait: € 150.000 (excl. btw)
• Voorwaardelijk deel A: Volledige studie- en ontwerpopdracht voor de realisatie van een nieuw tweeledig S.M.A.K. op de koppen van de Floraliënhal, met inbegrip van de begeleiding en controle op de uitvoering van de werken: vast ereloonpercentage: 12% (excl. btw)
• Voorwaardelijk deel B: Volledige studie- en ontwerpopdracht voor de casco-inrichting van de ondergrondse delen voor een nieuw S.M.A.K. in de Citadelsite, met inbegrip van de begeleiding en controle op de uitvoering van de werken: Vast ereloonpercentage: 8,5% (excl. btw)

De erelonen voor de voorwaardelijke opdrachtdelen zullen geforfaitariseerd worden op basis van het gevalideerde bouwbudget. De erelonen zullen de evolutie van de gezondheidsindex volgen.

Selectievoorwaarden

De kandidaat moeten ingeschreven zijn bij de orde van architecten (of gelijkwaardig - zie selectieleidraad 2.1.1)

Projectteam

• Minstens 2 deskundigen architectuur met 10 jaar ervaring als projectleider bij een publiek project met een bouwbudget van minstens €10 miljoen €, excl BTW
• Minstens één van deze 2 deskundigen kan minstens 10 jaar ervaring aantonen met projecten voor een Belgische Overheid.

Referentieprojecten

• 1 van de referentieprojecten toont aan dat de kandidaat ervaring heeft met het ontwerpen van een publiek gebouw voor een Belgische overheid.
• 1 van de referentieprojecten toont aan dat de kandidaat ervaring heeft met het ontwerp van een gebouw in directe relatie tot een waardevolle cultuur-historische site.
• 1 van de referentieprojecten toont aan dat de kandidaat ervaring heeft met het bouwen van een project met een specifieke relatie tot publieke (park)ruimte.
• 1 van de referentieprojecten heeft een minimaal bouwbudget van 10.000.000 EUR excl. BTW.

Voor deze referentieprojecten geldt:

• Bij de referenties dient te worden toegelicht welke rol de ontwerper vervulde bij het voorgestelde project.
• De referenties tonen aan op welke manier de ontwerper omgaat met de bestaande context en de omgeving
• De referentieprojecten mogen zowel gerealiseerd zijn, als in aanbouw zijn, of in ontwerpfase. Wedstrijddeelname is mogelijk indien de opdracht werd toegewezen aan de kandidaat.

Selectie- en gunningscriteria

zie selectieleidraad