Voor het zesde jaar op rij ging het Team Vlaams Bouwmeester met het Bouwmeester Label op zoek naar sterke ruimtelijke concepten en geïntegreerde onderzoeksvragen die een positief maatschappelijk verschil kunnen maken. Dit jaar gebeurde dit opnieuw in nauwe samenwerking met het Vlaams Architectuurinstituut. Drie projecten werden geselecteerd.

Met het Bouwmeester Label wil de Vlaamse Bouwmeester vernieuwende en beleidsrelevante ideeën oppikken vanuit de onderzoeks- en ontwerppraktijk. Bedoeling is om ongevraagd onderzoek te ondersteunen in zijn prille beginfase. De Vlaamse Bouwmeester en het Vlaams Architectuurinstituut kozen voor 2018-19 de volgende laureaten:

Tom Coppens, Guy Vloebergh, Hans Leinfelder en Pascal De Decker: Inspire to expire: Hoe kan het Gewestplan worden afgeschaft?

Vlaanderen kampt met een overaanbod aan (vaak slecht gelegen) bouwgronden die ongeveer 45 jaar geleden werden bestemd in de gewestplannen. Om de ‘betonstop’ te kunnen realiseren, lanceren Tom Coppens, Guy Vloebergh, Hans Leinfelder en Pascal De Decker het voorstel om het gewestplan te laten vervallen buiten de stedelijke gebieden binnen een periode van drie jaar. Verdere speculatie die de waarde van de gronden kunstmatig hoog houdt, zou ontmoedigd worden waardoor er een realistische compensatievergoeding kan worden uitgewerkt. Gemeenten kunnen dan, na planningsprocessen, gebieden die de toets van het beleidsplan doorstaan, herbestemmen als bouwgrond. Het zou een complete gamechanger betekenen voor de Vlaamse ruimtelijke planning.

In het kader van het Bouwmeester Label zal een interdisciplinaire en interuniversitaire werkgemeenschap samengebracht worden om de impact en haalbaarheid van het voorstel te bespreken, met medewerking van studenten van Universiteit Antwerpen en KU Leuven.

Elina Bennetsen, Lieven Symons, Zuzanna Rucka, Katelijne Vanhoutte: Weg van water

Stedelijke waterlopen vormen de jongste decennia opnieuw een bron van ruimtelijke kwaliteit. Ondanks initiatieven rond de vergroening van oevers, worden de winsten voor de waterkwaliteit en het watersysteem-als-ecosysteem zelf te weinig meegenomen. Tegelijk liggen er verschillende ruimtelijke claims op het stedelijk watersysteem, die door de revival van de waterloop in de stad nog meer versterkt worden. Sinds de waterkwaliteit enorm verbeterd is door de verhoogde rioleringsgraad, kunnen ook in de stad hotspots voor biodiversiteit ontstaan, waar de waterloopstructuur het toelaat. Tegelijk vormen de stedelijke structuur en de artificiële elementen in het water ook de randvoorwaarden voor herstel.

In het kader van dit Bouwmeester Label wordt de stedelijke waterloop herdacht vanuit een verhoogde aandacht voor waterkwaliteit. Hiervoor wordt ingezet op ontwerpend onderzoek van de (Gentse) waterlopen, met als uitgangspunt de ecologische kwaliteit en de knelpunten voor burgerbetrokkenheid.

Ruimteveldwerk en Lava i.s.m. Vluchtelingenwerk Vlaanderen: plaatsen van solidariteit in de publieke ruimte

Het collectief Ruimteveldwerk en het architectenbureau LAVA nemen de actuele problematiek rond ‘transmigratie’ als aanknopingspunt om op zoek te gaan naar een ruimtelijk concept voor plaatsen van solidariteit in de publieke ruimte. Ze vertrekken van een ruimtelijk onderzoek naar de meestal over de stad verspreide aankomstinfrastructuur, zoals de ‘humanitaire hub’ in het Brusselse noordstation. Wat kan zo’n hub ons leren? Hoe kan zo’n plaats voor solidariteit een brug slaan tussen diverse (lokale) groepen en verschillende collectieve functies? Het kan een plaats zijn die gedeelde noden en ontmoeting faciliteert, een plaats waar tijdelijke aanwezigheid leidt tot permanente infrastructuur.

In het kader van het Bouwmeester Label willen de onderzoekers komen tot een concreet inzetbaar concept met een positief verhaal. Het kan een startpunt vormen voor het herdenken van collectieve infrastructuur van zowel steden als gemeenten en hun emancipatorisch potentieel.

Het vervolg

De laureaten krijgen elk 5.000€ (excl. btw) om hun project verder uit te werken tot een dossier dat het ingang kan doen vinden bij betrokken beleidsmakers en administraties. Het Team Vlaams Bouwmeester engageert zich bovendien om de geselecteerde onderzoeksintenties op de politieke agenda te helpen plaatsen.