Laureaat: NU architectuuratelier

De studieopdracht voor de verbouwing van een dokterswoning tot een woning voor 8 personen met een verstandelijke beperking, en de bouw van een woonvoorziening voor 20 volwassenen met een verstandelijke beperking te Zaffelare werd gegund aan NU Architectuuratelier.

Het L-vormige bouwperceel is gelegen in het centrum van het Oost-Vlaamse dorpje Zaffelare en wordt begrensd door twee straten. Langs de hoofdstraat staat, enigszins teruggetrokken, de te renoveren dokterswoning. De achterliggende parktuin, ontsloten via een zijstraat, zal deels plaats ruimen voor de nieuwbouw. De plek is door de opdrachtgever zorgvuldig gekozen. Zorgzaamheid en huiselijkheid zijn hier reeds in de kiem aanwezig. Vanuit deze nieuwe thuisbasis zullen de bewoners snel hun cruciale rol in de dorpsgemeenschap kunnen vervullen. 

Het ontwerp vertrekt vanuit een herverdeling van de bewonersgroepen. Twaalf bewoners zullen in de dokterswoning worden gehuisvest en zestien in de nieuwbouw. De dokterswoning krijgt een belangrijke uitbreiding aan de straatzijde met enkele studio’s. De ontspanningsruimte en de serre staan los van de woning, tegenover de studio’s opgesteld. Op die manier is het volume van de nieuwbouw in evenwicht met de dokterswoning en de omliggende huizen. De evenwichtige bezettingsgraad zorgt er ook voor dat de dynamiek van bewoners en bezoekers goed gespreid is over het terrein.

Kenmerkend voor de aanpak van zowel de dokterswoning als de nieuwbouw, zijn de kleine buitenruimten in de oksels van de gebouwen. De voortuin die voordien afstand creëerde, wordt een verblijfsruimte met een zitgelegenheid onder een porch en een moestuin. Het is nu een ruimte die uitnodigt tot gebruik en indien gewenst bewoners en dorpsbewoners dichter bij elkaar kan brengen. In de nieuwbouw wordt een klein tuintje omrand met een open galerij. Kleinere in- en uitsprongen vormen verblijfsplekken rond de gebouwen.

Voor de planorganisatie hanteert het team voor beide gebouwen dezelfde principes. Dienstruimten worden geminimaliseerd zodat de beschikbare oppervlakte maximaal kan worden benut voor kwalitatieve verblijfsruimten. Vergaderlokalen dienen bijvoorbeeld ook als lees- of puzzelhoek. De bewoners en hun begeleiders kunnen steeds kiezen uit diverse leefruimten die onderling verschillen door de oriëntaties en de zichten die ze aanbieden. Er zijn ook voldoende opties om het evenwicht tussen afstand en nabijheid voor de bewoners, te organiseren. Voor de schikking van de kamers combineren de ontwerpers twee systemen. Kamers worden geclusterd rond een verblijfsruimte of geven uit op een traditionele gang. In alle ruimten is er contact met de buitenomgeving. Huiselijkheid en kleinschaligheid zijn steeds de leidende principes voor de organisatie en de inrichting. 

De open ruimte is ingericht als een parktuin en opgevat als een collectie van verschillende plekken. Bestaande bomen worden maximaal behouden. Het gedeelte tussen de dokterswoning en de nieuwbouw is voorbehouden voor de bewoners. De inrichting is afgestemd op mogelijke activiteiten, waarbij steeds aandacht gaat naar de veiligheid en belevingswaarde van de bewoners, de personeelsleden en de bezoekers.