Op 21 december 2017 lanceerden Vlaams minister-president Geert Bourgeois, de Vlaamse Regering en Vlaams Bouwmeester Leo Van Broeck een oproep aan gemeentebesturen om zich kandidaat te stellen voor de Bouwmeester Scan.De Scan is een nieuwe tool die gemeentebesturen moet helpen werk te maken van een duurzaam en beter ruimtegebruik. Het Team Vlaams Bouwmeester is nu op zoek naar multidisciplinaire teams om de eerste Scans uit te voeren en de methodiek verder op punt te stellen. De teams bestaan uit deskundigen op het vlak van landschapsinrichting, stedenbouw, architectuur, mobiliteit, klimaat en de juridische en beleidsmatige aspecten van de ruimtelijke ordening in Vlaanderen. In functie van het te scannen gebied kan het team nog uitgebreid worden met deskundigen in andere domeinen.

De Scan wordt toegepast voor het volledige grondgebied van de gemeente. Het onderzoeksteam licht het gebied eerst door op het vlak van ontwikkelingsknopen, verdichting, te versterken kernen, open ruimte en mobiliteit. Vervolgens worden de juridische instrumenten die de ruimtelijke ontwikkeling in het gebied sturen, onder de loep genomen. Resultaat is een rapport over sterkten en zwakten op ruimtelijk en beleidsmatig vlak, mét een overzicht van concrete projecten en beleidsmatige ingrepen die cruciaal zijn voor de transitie naar duurzamer en beter ruimtegebruik. Een tweede opdracht aan de onderzoeksteams bestaat in het op punt stellen van de Bouwmeester Scan als instrument, via toetsing aan de praktijk. Hiervoor werken de verschillende teams onderling samen. De coördinatie van deze opdracht gebeurt door een deskundige uit de stuurgroep.

Het aanstellen van de teams gebeurt via een raamovereenkomst met een initiële looptijd van drie jaar, die door het Team Vlaams Bouwmeester in de markt werd geplaatst. De opdrachten worden aan maximaal vijf onderzoeksteams toegewezen. De stuurgroep staat in voor de selectie en wijst de gemeenten toe. De stuurgroep is samengesteld uit vertegenwoordigers van de organiserende partners, aangevuld met drie deskundigen. Bij een normaal verloop moet elk team zes scans op jaarbasis kunnen uitvoeren.

De Bouwmeester Scan is het resultaat van een nauwe samenwerking tussen het Team Vlaams Bouwmeester, het Departement Omgeving, de Vlaamse Landmaatschappij, het Agentschap voor Natuur en Bos, de Vereniging van de Vlaamse Provincies en de Vereniging van Vlaamse Steden en Gemeenten.