Van 10 tot 12 mei 2023 vond in Reykjavik (Ijsland) de 16e conferentie van de Nordic Network on Disability Research plaats. Deze conferentie geldt als een ontmoetingsplaats voor onderzoekers in het veld van ‘Disability Studies’ en belangenbehartigers voor de rechten van personen met een handicap, voornamelijk vanuit Noordse landen.

De conferentie van de Nordic Network on Disability research geldt als een plek waar een breed scala aan onderzoek in ‘disability studies’ wordt voorgesteld, en dat vanuit sociale, politieke, culturele, historische, filosofische en mensenrechtenperspectieven. Naast academici leveren ook heel wat belangenbehartigers een bijdrage. Het onderscheid tussen onderzoekers en belangenbehartigers is niet glashelder. Dat komt omdat, in het bijzonder op deze conferentie, heel wat personen met een handicap de dubbele pet hebben van belangenbehartiger én onderzoeker.

De organisatie heeft de ambitie om deze uitwisseling van kennis voor iedereen toegankelijk te maken. Naast de rolstoeltoegankelijkheid van de zalen waren dan ook bij elke sessie tolken gebarentaal aanwezig en werden alle presentaties en vragen vanuit het publiek ondertiteld. Het gros van de inhouden belichtten projecten over Universal Design, onderzoeken geleid door personen met een handicap en de vertaling van de Universele Verklaring voor de Rechten van Personen met een Handicap naar beleid en praktijk. Vanuit de AWDI werd een presentatie geven in een sessie rond inclusie in diverse contexten, getiteld: “An Academic Workplace on De-Institutionalization. Partnering practice, policy, and academia to redefine De-Institutionalization and inclusion from a socio-spatial and cross-policy approach”.

De huidige Vlaamse benadering, met de oprichting van deze academische werkplaats en de gehanteerde sociaal-ruimtelijke oriëntatie, wekte bij de dertigtal aanwezigen interesse. Internationaal, en zeker ook in de Noordse landen, wordt de-institutionalisering vooral gezien als een kwestie van ‘stenen’: het afbreken van residentiële settings en het realiseren van kleinschalige groepshuizen. De nadruk ligt daarbij dan ook vooral op het bouwen vanuit de handvaten die Universal Design biedt. Het nadrukkelijk verknopen van de betekenis van de ruimte en de mogelijkheden die deze scheppen voor autonomie en voor zorg en ondersteuning maakt dat de AWDI een andere stem brengt in dit debat. En die andere stem blijkt welkom te zijn. Want in de Noordse landen, met een lange traditie van De-Institutionalisering, tekent zich een golf van ‘re-institutionalisering’ af en is er nog heel wat werk om de rechten voor personen met een handicap te blijven realiseren. Het traject dat we in Vlaanderen lopen om samen met belangenbehartigers, zorgaanbieders, personen met een handicap en onderzoekers beleid en praktijk vorm te geven richting de-institutionalisering van zorg en ondersteuning is een casus die aandacht verdient.