OAG1911 verkennend onderzoek naar de transformatie van de 20ste-eeuwse voorstad van Brussel ©Séverin Malaud

OAG1911 verkennend onderzoek naar de transformatie van het 20ste-eeuwse randgebied van en rond Brussel

LABO RUIMTE (Departement Omgeving en Team Vlaams Bouwmeester) wil in samenwerking met het Brussels Gewest (perspective.brussels en de Brusselse bouwmeester maître architecte) een analytisch en prospectief onderzoekstraject opstarten naar de kwaliteitsvolle transformatie van het bebouwde weefsel in het 20ste-eeuwse randgebied van en rond Brussel. We willen hiervoor een verkenningsteam aanstellen dat in een eerste fase een diagnose opmaakt van het ruimtelijk functioneren en de uitdagingen voor dit gebied, inclusief atlas en sleutelkwesties voor verder ontwerpend onderzoek. In een tweede fase zal het verkenningsteam instaan voor de coördinatie van ontwerpend onderzoek op een aantal cases, uitgevoerd door andere ontwerpteams. In een derde fase maakt het team een synthese van de bevindingen uit die casestudies en formuleert het transformatiestrategieën waarmee de opdrachtgevers verder aan de slag kunnen.

Context en aanleiding voor de opdracht

Het 20ste-eeuwse randgebied van en rond Brussel kent heel wat stedenbouwkundige en maatschappelijke opgaven, onder meer op vlak van mobiliteit, milieu en gezondheid, kwaliteitsvol en betaalbaar wonen. Twee gewesten zijn hier met elkaar vervlochten, maar gaan op een totaal andere manier om met de verstedelijkingsdruk. We gaan op zoek naar mogelijke ontwikkelingsscenario’s voor de transformatie van deze autogerichte, suburbane wijken in en rond Brussel, naar meer duurzame en kwaliteitsvolle wijken. Hoe functioneert dit gebied vandaag en hoe kunnen we in de toekomst op een robuuste manier omgaan met de uitdagingen die op ons afkomen?

De woonwijken en economische zones die ingericht werden in de tweede helft van de 20ste eeuw, zijn bedacht op maat van de auto. Wanneer we dit gewestgrensoverschrijdende gebied op een duurzame manier willen transformeren, zal een business as usual scenario niet volstaan. De verschillende functies en voorzieningen liggen vaak ver van elkaar, openbaar vervoer laat te wensen over en er is geen of een onvoldoende uitgebouwd netwerk van fiets- en voetpaden. De oorspronkelijke dichtheid van bewoners en gebruikers was zeer laag, maar onder de demografische druk groeit de bevolking snel aan en staan er verschillende herontwikkelingsprojecten en verdichtingsinitiatieven op de agenda.  Vaak worden ze gedreven door een vastgoedopportuniteit, en veelal niet vanuit een planologische en stedenbouwkundige visie op de gewenste ontwikkeling van de wijk en het verstedelijkt gebied. Vaak leveren ze ook architecturaal weinig kwaliteitsvolle resultaten op. Bovendien speelt in die 20ste-eeuwse gordel veel meer dan louter het verdichtingsvraagstuk, maar zijn er ook heel wat andere kwesties verbonden aan de kwaliteitsvolle transformatie van de bebouwde omgeving: de diversiteit en kwaliteit van (betaalbare) woonomgevingen, vergroening, de vermindering van het hitte-eiland-effect, ruimte voor water, het organiseren van een modal shift, het verbeteren van de luchtkwaliteit, het ontwikkelen rond knooppunten of het creëren van lokale centra, recreatie over de grenzen heen,…

Voor de vernieuwing van de historische stad of de 19de-eeuwse gordel zijn de voorbije jaren al heel wat nieuwe ontwerpstrategieën en instrumenten ontwikkeld, voor de transformatie van de 20ste-eeuwse gordel is dit nog veel minder het geval. In andere Belgische steden werden al onderzoeken gelanceerd om de specificiteit van dit gebied beter in de vingers te krijgen. De complexiteit van het 20ste -eeuwse randgebied van en rond Brussel, en de verschillen aan beide kanten van de gewestgrens, hebben we nog te weinig in de vingers.

Opbouw van de opdracht

In een breder traject rond ‘de transformatie van het 20ste-eeuwse randgebied van en rond Brussel in functie van de uitdagingen van de 21ste eeuw’ willen we daarom in een eerste fase een atlas laten opmaken waarin het ruimtelijk functioneren van het gebied in kaart gebracht wordt. De atlas geeft eveneens een aantal sleutelkwesties (gekoppeld aan specifieke deelgebieden of aan typegebieden) aan die in een vervolgfase verder zullen uitgediept worden via ontwerpend onderzoek.

De voorliggende opdracht behelst de aanstelling van een verkenningsteam dat een groot deel van deze analytische en prospectieve onderzoeksopdracht naar de transformatie en transitie van het 20ste-eeuwse randgebied van en rond Brussel op zich zal nemen. Het verkenningsteam vervult in de drie fasen van de opdracht een verschillende rol:

  • Fase 1 DIAGNOSE: opmaak GIS-databank, opmaak van een atlas en formuleren van een longlist van onderzoeksvragen in de vorm van gemotiveerde sleutelkwesties en cases.

  • Fase 2 COÖRDINATIE: begeleiding en coördinatie van diverse ontwerpende onderzoeken die de geselecteerde sleutelkwesties en cases uitdiepen en ontwerpend onderzoeken op hun transformatie- en transitiepotentieel. Deze ontwerpende onderzoeken zullen het voorwerp uitmaken van afzonderlijke aanbestedingen.

  • Fase 3 SYNTHESE: synthese van de inzichten en formuleren van operationele transformatiestrategieën.

Competenties

De minimumvaardigheden die voor deze opdracht moeten worden aangetoond, zijn de volgende:

  • Ervaring met het verwerken van kengetallen en GIS-data tot een databank

  • Ervaring in de ontwikkeling van heldere cartografie en beeldvorming op regionale schaal

  • Ervaring met Vlaamse en Brusselse ruimtelijke planningsinstrumenten

  • Ervaring met ontwerpend onderzoek en beeldvorming op regionale schaal

  • Tweetaligheid Frans-Nederlands

Opdrachtgever

De aanbestedende overheid is LABO RUIMTE, Departement Omgeving van de Vlaamse Overheid.

Deze opdracht kadert in een samenwerking tussen de volgende 4 entiteiten:

  • Departement Omgeving

  • Team Vlaams Bouwmeester

  • perspective.brussels

  • bouwmeester maître architecte

OAG1911 verkennend onderzoek naar de transformatie van het 20ste-eeuwse randgebied van en rond Brussel LABO RUIMTE

LABO RUIMTE start een onderzoekstraject naar de kwaliteitsvolle transformatie van het bebouwde weefsel in het 20ste-eeuwse randgebied van en rond Brussel.

Opdrachtgever

De aanbestedende overheid is Departement Omgeving, LABO RUIMTE, Vlaamse Overheid.

Deze opdracht kadert in een samenwerking tussen volgende 4 entiteiten:

  • Departement Omgeving
  • Team Vlaams Bouwmeester
  • perspective.brussels
  • bouwmeester maître architecte
Procedure

Onderhandelingsprocedure zonder voorafgaande bekendmaking

Timing
  • Geïnteresseerden kunnen zich melden tot 10 oktober 2019, 12 uur
  • Offerte indienen (Max. 5 teams): 28 november 2019, 10 uur.
  • Presentatie offertes: 6 december 2019, tussen 10 uur en 15 uur.
  • Fase 1: 9 kalendermaanden
  • Fase 2: 6 kalendermaanden
  • Fase 3: 4 kalendermaanden (vanaf goedkeuring van de eindproducten van fase 2)
Contact

Meer info bij Sofie Troch, contactpersoon LABO RUIMTE bij Departement Omgeving