MP2210 Bouw van een intergenerationeel woonproject in Menen

Laureaten architectuur: David Vrambout, Emile Marlein en Leander Decloedt.

Laureaten Kunst in Opdracht: Sebastiaan Willemen en Lola Daels & Clémentine Vautier

Projectvoorstellen

David Vrambout, Emile Marlein en Leander Decloedt kiezen voor behoud van het bestaande volume en breiden dit uit met een houtskeletconstructie aan de voorzijde. De nieuwe voorbouw bemiddelt tussen de private woonvertrekken en de voortuinstrook. De extravert kan contact zoeken met de voorbijganger, de introvert kan het straatleven gadeslaan.
Yasmine Elena Homan en Mumtaaz Viane hun concept zet in op de opwaardering, herbestemming en duurzame activatie van de bestaande gebouwen. Met het kangoeroe-woonmodel als uitgangspunt ontwerpen ze de woningen vanuit een sterke sociale inslag, waarbij duidelijk veel aandacht wordt besteed aan het zorgaspect en de gradaties van collectiviteit. Het buurthuis maakt tevens een mooie connectie met het buurtpark. De vormgeving en positionering bieden ruimte voor geborgenheid.
Martina Van Schoote kiest voor sloop en vervangbouw zodat er volop kan ingezet worden op een toekomstbestendig, flexibel en duurzaam project waar de nodige energiebesparende maatregelen ingebed kunnen worden. Een kloek gebouw met passerelles wordt geplaatst in een groene omgeving die aansluit bij het naastgelegen buurtpark.

Kunstenaars Sebastiaan Willemen en Lola Daels stellen voor een Moederbos met eetbare vruchten te creëren waarrond ze een muur met zitelementen metselen uit bakstenen van de afbraakwerken.
Clémentine Vautier combineert met haar voorstel ‘Wafels – Burendag’ objectmatige, evenementiële en performatieve aspecten. Vanuit haar eigen artistieke praktijk waarin keramiek, koken en ontmoeting centraal staan, gaat ze op zoek naar meer sociale cohesie in de wijk.

Projectomschrijving

De Nieuwe Tuinwijk in Menen dateert van 1954 en werd gebouwd door de toenmalige bouwmaatschappij Ons Dorp, naar een plan van architect Gaston Boghemans. Deze naoorlogse tuinwijk van bijna duizend woningen bestaat grotendeels uit grondgebonden gezinswoningen in combinatie met duowoningen waarin één gezin beneden woont en het andere boven. Iedere woning heeft een eigen toegang aan de straat. In de jaren 1990 werden een aantal woningen gerenoveerd, maar het merendeel bevindt zich nog in de oorspronkelijk staat.

De sociale cohesie in deze wijk is groot. Kinderen nemen de zorg op voor hun ouders, en buren ondersteunen elkaar in het kader van mantelzorg. Dankzij deze hechte gemeenschapsband kunnen de sociale huurders lang in hun huis blijven wonen. De woningen zijn echter groot (drie tot vier slaapkamers) en worden niet langer gebruikt door de initiële doelgroep, te weten gezinnen met kinderen.

Woonmaatschappij Impuls Menen wenst een variatie aan woonvormen te laten onderzoeken, waarbij mantelzorger en zorgbehoevende worden samengebracht in één gebouw. Aan de Generaal Lemanstraat bevindt zich een aaneengesloten rij van twaalf duplexen die zich uitstekend leent tot het opzetten van een experiment rond deze vorm van ‘sociaal kangoeroewonen’.

De bestaande toestand zou aangepast of vervangen kunnen worden door een compactere woonvorm waar een aantal functies collectief voorzien zijn. Het kan bijvoorbeeld gaan over een gemeenschappelijke ontmoetingsruimte – eventueel ook inzetbaar voor de wijk – of een atelier waar activiteiten kunnen plaatsvinden. Dit kan de sociale samenhang versterken en de bewoners uit hun isolement halen. Uiteraard mag dit niet ten koste gaan van de privacy. Bovendien is de projectsite gevat door het gemeentelijk ruimtelijk uitvoeringsplan Keizer Karel, dat geen meergezinswoningen toelaat. Deze restrictie brengt met zich mee dat iedere wooneenheid moet beschikken over een individuele ingang.

De woonmaatschappij nam nog geen beslissing over sloop of (gedeeltelijke) renovatie van de twaalf woningen. Van de ontwerpers wordt verwacht dat zij hierover zelf een voorstel formuleren, rekening houdend met het duurzaamheidsaspect. In de toekomst hoopt de woonmaatschappij acht tot twaalf woningen te kunnen aanbieden.

Het project moet niet alleen een aanvulling bieden op het huidige woonaanbod in de wijk: het kan ook de motor zijn van een grotere wijktransformatie. De ontwerpers worden dan ook uitgedaagd om na te denken over de rol die dit project kan spelen bij de vergroening van de wijk, de verduurzaming van de publieke ruimte en de mobiliteit. Zo is de stad Menen vragende partij om de toegang tot de wijk een kwalitatievere en autoluwere inrichting te geven. De omliggende publieke ruimte wordt daarom geïntegreerd in het projectgebied. De parkings die zich voor het bouwblok bevinden, kunnen worden omgevormd tot een omgeving met een hogere verblijfs- en belevingskwaliteit. De woonmaatschappij bereidt momenteel een onthardingsproject voor aan de zijde van de Ieperstraat. Een eventuele heraanleg van de parkeerzone aan de Generaal Lemanstraat zal hierop moeten aansluiten, ondergronds of semi-ondergronds parkeren is hierbij een mogelijkheid. Aan de zijde van de IJzerstraat bevindt zich een buurtparkje. De woonmaatschappij en de stad koesteren de ambitie om op termijn een betere en verkeersluwere aansluiting mogelijk te maken tussen de woningen en dit park. De ontwerpers worden uitgenodigd om na te denken over manieren waarop de ruimtelijke interactie tussen de nieuwe woningen en het buurtpark tot stand kan komen.

Kunst in opdracht maakt deel uit van het denk- en ontwerpproces voor dit project. Een kunstwerk kan de culturele en maatschappelijke context van het project versterken. Het Platform Kunst in Opdracht van het Departement Cultuur, Jeugd en Media selecteert en begeleidt de kunstenaar(s).