Conclusies

Pleidooi voor een Programma Klimaatwijken. In de publicatie 'Klimaatwijken. Naar een duurzame transformatie van onze bebouwde omgeving', kan u de volledige tekst terugvinden.

Missie

Het doel van het Programma Klimaatwijken is om onderstaande zeven sporen van verandering in praktijk te (blijven) brengen:

  1. Een collectieve aanpak vult individuele maatregelen aan om maximaal in te spelen op schaalvoordelen (o.a. collectieve energie­systemen, collectieve renovatie van gebouwen, investeringen in collectieve, al dan niet publieke infrastructuur, enz.): gebouwen staan niet op zichzelf maar maken deel uit van een ruimer geheel van infrastructuur, publieke voorzieningen en de openbare ruimte.
  2. Maatwerk laat toe om in te spelen op specifieke, lokale noden en urgenties en vormt een cruciale aanvulling op generieke, one size fits all maatregelen; bijkomend biedt maatwerk kansen om te sturen op gewenste kern versterking en verdichting (bijvoorbeeld het bestendigen van niet­duurzame verstedelijking via renovatiepremies voor slecht gelegen en slecht bereikbare woningen is contra productief).
  3. Het in beeld en in rekening brengen van meekoppelkansen gebeurt vanuit een maatschappelijke insteek en een lange­termijnperspectief. Zo wordt naast het behalen van klimaatdoelstellingen in één beweging ook het hoofd geboden aan andere, gerelateerde opgaven, zoals betaalbaar wonen, duurzame mobiliteit, kwalitatieve publieke ruimte, toegankelijke zorg, sociaaleconomische ongelijkheid enz.
  4. Klassieke financieringslogica’s maken plaats voor nieuwe partnerschappen, nieuwe collectieve vormen van opdrachtgeverschap, en bijbehorende organisatie- en financierings-modellen. Het eigenaarschap voor een geïnte­greerde aanpak op wijkniveau ligt namelijk niet bij één partij, maar vergt een gecoördineerde samenwerking, en dat zowel op het vlak van visieontwikkeling, uitvoering, juridische rechtszekerheid als financiering.
  5. Burgers worden niet langer gezien als passieve consumenten: hun agency wordt actief ingezet via innovatieve en verregaande vormen van collectieve burgerparticipatie, zoals het oprichten van publiek­civiele partnerschappen, het opzetten van cocreatietrajecten waarin burgers een actieve rol opnemen, en het aangaan van engagementen die zich vertalen in eigenaarschap.
  6. Via flankerende maatregelen worden de potentieel uitsluitende effecten van duurzaamheidsinvesteringen zoveel als mogelijk tegengegaan om zo te streven naar een sociaal rechtvaardige energietransitie.
  7. In plaats van als regulator stelt de overheid zich op als aanjager en facilitator, om vanuit een missiegedreven houding te komen tot de noodzakelijke doorbraken in functie van het klimaatneutraal maken van de gebouwde omgeving.

Voorwaarden

Het Programma Klimaatwijken gaat over samen doen, leren, verbeteren en groeien. Om aan de slag te kunnen, moeten eerst een aantal voorwaarden vervuld zijn:

Samen

Lokale besturen en de Vlaamse overheid werken in coproductie aan het Programma Klimaatwijken, als gelijkwaardige partners...

Doen

Een programmawerking die vernieuwend beleid koppelt aan uitvoering én financiering: op schaal van Vlaanderen en op maat van lokale,
contextgebonden opgaven...

Leren

Een lerend en dynamisch programma dat gericht is op kennisuitwisseling, innovatie en het stimuleren van nieuwe coalities tussen de Vlaamse overheid, steden, gemeenten, en de vele andere partners: leren door samen te doen...

Verbeteren

Een gedeeld afsprakenkader dat komaf maakt met obstakels en tegenstrijdigheden in beleid, wet- en regelgeving...

Groeien

Verbindende trekkers die opereren tussen beleidsniveaus en -domeinen...