01. Herne - dorpsplein

 

het voortdurende om de hoek

Herne binnengestruind   ontkiemen tussen meidoorn en veld de dorpse daken   klinkt geroezemoes en geschater   van achter het voortdurende om-de-hoek 

‘Dit is Herne niet meer, voor mij is dit ’t stad,’ wist Annie ons te vertellen. In vele andere Vlaamse dorpen hoor je soortgelijke klachten. Appartementen sluipen de dorpen binnen en lokale voorzieningen verdwijnen één voor één. Maar als dit Herne niet is, wat is het dan wel?1

Herne is een dorp waar elke langsrijdende auto de aandacht trekt. Waar café De Welvaart wordt uitgebaat door de broer van de lokale kerstman. Waar het Chirolokaal niet alleen de uitgaansplek is voor de jongeren, maar ook de uitvalsbasis van de petanquespelers. Waar de postbodes nog snel binnenkomen om een kop koffie te drinken, nu het nog mag. Maar het is ook het dorp waar Latjes zijn café sluit. Waar de plaatselijke feestruimte werd gekocht door de gemeenschap om deze levend te houden. Waar de markt parking is en de kerk verlaten.

Bij de Chiro hoorden we vele lokale verhalen, over hoe opeenvolgende generaties zich in het dorp ruimtes toe-eigenen en die omvormen tot collectieve plekken. We bedachten dat het dorp in feite niet langer in de schaduw van de kerktoren ligt, maar in de schaduw van de boogschiettoren/staande wip, waarrond zich het Chirodomein als hedendaagse marktplaats ontvouwt. Van op een afstand bekeken straalt Herne nog steeds geborgenheid uit. Daken zweven zachtjes in het dal van het Pajottenlandschap.

Wij hebben geprobeerd de dorpelijke publieke ruimte in Herne anders te lezen. Centraal in ons beeld plaatsten we Michiel De Cleenes foto van de lege Kerkstraat. Rond die centrale as spelen zich verschillende ontmoetingen af zoals we die in Herne zagen gebeuren: iemand die de ramen lapt, de mensen bij de slager, de buren die overschotten uit de groententuin op de stoep verkopen. In de verte loert vanuit de bosjes de staande wip, als suggestie van een nieuwe centraliteit die door lokale toe-eigening van de ruimte zou kunnen ontstaan.

Vertrekkende van de relatie tussen het sociale en landschappelijke karakter van het dorp zijn we verder gaan nadenken over mogelijke interventies. Hoe kunnen we, vanuit een lokale sociale realiteit, de collectieve ruimte in een dorp versterken? Uiteindelijk kwamen we uit bij een groene wegel, die door het dorp langs de meest centrale collectieve ruimtes loopt, en ruimtelijk en sociaal verbindend kan werken. Zo kunnen we het Pajottenlandschap via kleine landschapselementen verder het dorp binnenhalen en worden spontane ontmoetingen afgeschermd van de drukkere verkeersas.

Het beeld suggereert dat ontmoeting gestimuleerd kan worden door het dorp met het landschap te verbinden. De publieke en de collectieve ruimte vallen in dit dorpse tafereel samen. Misschien is de publieke ruimte in het dorp minder geprogrammeerd dan in de stad en toont ze zich eerder als een wandeling tussen landschap en dorp?