Strategische verkenning

De Pilootprojecten koppelen stedelijke transformaties aan economische transitie en geïntegreerde bodemsanering. Tijdens een strategische verkenning kregen deze Pilootprojecten drie duidelijke ambities en 5 prototypische scenario's. De strategische verkenning werd voor u samengevat in een inspirerende publicatie.

Publicatie strategisch onderzoek

De resultaten van het strategisch onderzoek voor de Pilootprojecten Terug in Omloop werden voor u samengevat in een inspirerende publicatie. Deze publicatie zal de handleiding en het toetsingskader zijn bij de verdere uitwerking van de pilootprojecten. Daarnaast is ze een bron van inspiratie voor iedereen die betrokken is bij de herontwikkeling van vervuilde terreinen.

Drie ambities voor Pilootprojecten Terug in Omloop

Ambitie 1: Realiseer een evenwichtige ruimtelijke ontwikkeling, met grote aandacht voor productie in de stad

De Vlaamse steden staan voor belangrijke uitdagingen met grote, potentiële winsten: het betrekken van coalities van verschillende partners - waaronder ook bewoners- bij de opstart van nieuwe, volhoudbare projecten, meer aandacht voor een slimme inplanting en een intelligente architectuur, het uitbouwen van een doordachte stadslogistiek en het zichtbaar maken van tewerkstelling en economische activiteiten in de stad.

Het doel is een innovatief stedenbeleid op te starten dat inzet op woonkwaliteit en tewerkstelling, productie en consumptie samenbrengt, aandacht heeft voor mobiliteit en logistiek en de noodzakelijke randvoorwaarden voor bestaande en nieuwe economie in de steden vastlegt in het kader van een dynamische ruimtelijke ontwikkeling.

Ambitie 2: Dynamiseer onderbenutte & verontreinigde terreinen op elk moment

Een zorgvuldig ruimtegebruik en de slimme transformatie van de reeds aangesneden ruimte moet de verdere ontwikkeling van greenfields een halt toeroepen. De ruimte moet zo worden georganiseerd dat de vraag naar verplaatsingen afneemt en het gebruik van collectief vervoer en verplaatsingen met de fiets of te voet worden gestimuleerd. De pilootprojecten zijn het platform waar tijd en ruimte is om te experimeteren met de koppeling tussen flexibel en meervoudig ruimtegebruik en geХntegreerde bodemsanering in samenwerking met diverse stakeholders en doelgroepen.

Door intensieve afstemming met lokale projectregisseurs zijn ze het platform bij uitstek waar tijdelijke initiatieven en meervoudig gebruik worden gefaciliteerd, waar het hergebruik van verontreinigde terreinen de ontwikkeling van een ruimer gebied en de gewenste stedelijke ontwikkeling ondersteunen en waar wonen en werken ruimtelijk meer verweven zijn.

Ambitie 3: Maak de omslag naar een duurzaam materialenbeheer en een circulaire economie

Een belangrijke ambitie binnen de pilootprojecten is het duurzaam en zuinig omgaan met materialen en grondstoffen. Deze transitie naar een grondstofarme economie zit zowel in de opwaardering van de verontreinigde terreinen, in het sluiten van materialencycli bij bedrijven, als in de ontwikkeling van de productiesites zelf. Hergebruik van bestaande gebouwen, materiaalzuinigheid en modulaire bouwsystemen zijn een uitdaging en vragen innovatie via ontwerp, architectuur en stedenbouw. Minder traditionele saneringstechnieken, met een onzeker en langdurig verloop en waarvoor coördinatie vereist is, krijgen binnen de pilootprojecten de nodige tijd en ruimte. De brede ruimtelijke integratie van de projecten zorgt daarbij voor extra maatschappelijk draagvlak en rendement.

ambitie 1 PPTiO

Ambitie 1: Realiseer een evenwichtige ruimtelijke ontwikkeling, met grote aandacht voor productie in de stad

PPTIO Ambitie 2

Ambitie 2: Dynamiseer onderbenutte & verontreinigde terreinen op elk moment

PPTIO ambitie 3

Ambitie 3: Maak de omslag naar een duurzaam materialenbeheer en een circulaire economie

5 prototypische scenario's Voorlopers van de pilootprojecten

Om de ambitie van de pilootprojecten concreet te maken en te testen aan de Vlaamse situatie op het terrein werden 5 prototypische scenario’s gedefinieerd:

  1. DE MAAKPLAATS : NIMBY wordt WIMBY!
  2. HET WERKHUIS : Sociaal-economische inbreiding
  3. HET TRANSITPUNT : Het sleutelproject in een stedelijk distributiesysteem
  4. DE SNIPPERSTRAAT : De som is meer dan het geheel der delen!
  5. DE VRIJPLAATS : Voor en door burgers

Prototypische scenario’s zijn voorlopers of verbeeldingen van mogelijke pilootprojecten. Ze schetsen een attitude, ze geven eerder een antwoord op de hoe-vraag dan op de wat-vraag. Ze geven aan hoe binnen pilootprojecten verbindingen tussen de geformuleerde ambities gevonden kunnen worden, maar ze schrijven niet voor wat een concreet pilootproject zou moeten zijn. De prototypische scenario’s schetsen een ontwerpuitdaging, maar maken geen ontwerp. Deze ontwerpuitdaging gaat nadrukkelijk verder dan architectuur en stedenbouw, ook het bedrijfsmodel, de sociale en financiële architectuur zijn het vraagstuk voor een reëel pilootproject.

Een pilootproject gaat dus verder dan een prototypisch scenario. Vanuit de aangereikte attitudes gaat het slim op zoek naar een verbinding tussen de contextualiteit van de plek, de specificiteit van de bodemverontreiniging en de coalitie van actoren die betrokken kan worden in de definitie en uitvoering van het project. Daarom is een prototypisch scenario geen eindbeeld. Een pilootproject combineert prototypische scenario’s of maakt zelfs nieuwe prototypische scenario’s zichtbaar.

In wat volgt wordt voor elk prototypisch scenario de plek, de ambitie en het proces geschetst:

  • De plek schetst de karakteristieken van een terrein. Sommige scenario’s kunnen overal in Vlaanderen tot stand komen, andere hebben meer specifieke locatievereisten.
  • De ambitie reikt concrete pistes aan voor de doelstelling van een pilootproject op dit soort plekken.
  • Het proces maakt concreet hoe een pilootproject tot stand zou kunnen komen: wie neemt initiatief (I), hoe komt de projectdefinitie tot stand (P), welke vragen zijn er naar het beleid (B), hoe verbinden realisatie (R), sanering (S) en projectexploitatie (E)?

De maakplaats
Maakplaats

Het werkhuis
Werkhuis

Het transitiepunt
Transitiepunt

De snipperstraat
Snipperstraat

De vrijplaats
Vrijplaats

Prototypische scenario's

Om de ambitie van de pilootprojecten concreet te maken en te testen aan de Vlaamse situatie op het terrein werden 5 prototypische scenario’s gedefinieerd