De volledige versie van de '10 lessen uit de Pilootprojecten Terug in Omloop' zijn beschikbaar in .pdf

Complexe herontwikkelingsprojecten van verontreinigde sites staan meestal voor een combinatie van uitdagingen die de draagkracht of de schaal van een gebouw of een perceel overstijgen. De verontreiniging van de bodem of het grondwater stopt immers niet aan de perceelsgrenzen. Ook wateroverlast, logistiek, mobiliteit, leegstand of verloedering blijven meestal niet beperkt tot één perceel op een site. Vaak kampen buren of naastliggende panden met gelijkaardige problemen en knelpunten...

In complexe herontwikkelingsprojecten, waar diverse private, publieke en lokale belangen spelen, is een neutrale, faciliterende stem belangrijk. Iemand die het proces begeleidt, het overzicht behoudt en af en toe een duwtje in de juiste richting geeft. Iemand die geen eigen belangen heeft in het project, maar er wel voluit in gelooft en bijstuurt vanuit zijn inhoudelijke expertise...

De ontwerper – zij het een architect, een stedenbouwkundige of een ruimtelijk planner – is een cruciale partner bij de herontwikkeling van complexe gebieden en sites. Hij of zij weegt kansen tegen elkaar af, brengt de transitieopties in kaart en kijkt welke partners daarin willen meestappen. Hij of zij onderzoekt de ruimtelijke consequenties van de verschillende inzichten, ambities of financiële keuzes en vertaalt die naar een tekening of een plan. De ruimtelijke vertaling maakt de principes tastbaar en concreet...

Voor complexe herontwikkelingsprojecten bestaan geen eenduidige handleidingen. Wie beweging wil krijgen in een complex gebied moet op maat werken en de kansen grijpen die zich aandienen. Maatwerk is nodig om het project af te stemmen op de draagkracht van de stakeholders, het engagement van de betrokken bedrijven, de verwachtingen van het lokale beleid en de noden van de buurt...

Sommige processen hebben tijd nodig en zweren bij geleidelijkheid. Complexe herontwikkelingsprojecten kunnen er baat bij hebben dat niet alles netjes vooraf is uitgetekend en uitgerekend. In sommige gevallen is het net voordelig om wat traagheid in het proces in te bouwen...

In de loop van de prille overleg- en ontwerpfase met de verschillende stakeholders en publieke en private partners komt er een moment waarop enkele betrokkenen duidelijk aanvoelen dat ze een belangrijk planningsproces aan het uitwerken zijn. Dat is vaak ook het ogenblik om een en ander te ‘officialiseren’. De partners kunnen hun afspraken neerschrijven in een ‘intentieovereenkomst’, een ‘samenwerkingsovereenkomst’ of een ‘charter’...

In complexe herontwikkelingsprojecten spelen de meest diverse belangen, niet alleen de economische en financiële belangen van de private grondeigenaars, bedrijven en ondernemers, maar ook tal van maatschappelijke belangen. Elk van de vijf pilootprojecten schept ruimte voor recreatie en ontmoeting, voor natuur en water of voor onderwijs en cultuur. Allemaal functies waarvan de waarde niet meteen in geld uit te drukken is...

In afwachting van een herontwikkeling kunnen braakliggende terreinen of leegstaande gebouwen ook voorlopig al een invulling krijgen. Zo’n tijdelijke invulling in een gebouw onderbrengen biedt heel wat voordelen...

Op welke manier kan een lokale overheid bijdragen aan het welslagen van complexe herontwikkelingsprojecten? Welke instrumenten hebben lokale overheden in handen om hun beleid te sturen?...