Hoogstraten - Klein Seminarie

OPDRACHT


Het Klein Seminarie wordt gevormd door diverse onderdelen de welke samengevoegd zijn tot een stedelijk geheel. Het is een school in de stad, maar ook een stad in de school. De ontwikkeling van de site dient te gebeuren volgens een algemene strategie, vanuit gemeenschappelijke doeleinden en behoeften met respect voor alle onderdelen van het geheel. De transformatie van het Klein Seminarie moet niet worden opgevat als een architectuuropgave, maar als een stedenbouwkundig proces. Ons ontwerpvoorstel dient dan ook begrepen te worden als een methodiek van bescheiden interventies die steeds het stedenbouwkundige geheel alsook het pedagogische programma vooropstelt.

RENTMEESTER

We vinden in de figuur van de rentmeester een mogelijke metafoor voor de attitude die zou kunnen helpen bij het verder verloop van dit proces. De rentmeester is een historisch personage – een regisseur - die inzet op het beheer van het bestaande. Hij handelt – in opdracht  van zijn leenheer - als een goed huisvader. Het is iemand die herstelt, renoveert, herschikt, vervangt, vernieuwt,… Goed rentmeesterschap kan leiden tot een duurzame ontwikkeling. We menen dat de school verder kan groeien door goed beheer. Het eerder krimpen dan verder uitbreiden in beschikbare infrastructuur lijkt ons een belangrijke opdracht voor de school. Dit zien we vooral als een bijkomende uitdaging als een addendum op het masterplan van aNNo-architecten. In ons ontwerpvoorstel geven we hieromtrent alvast enkele aanzetten.

SCHOOL IN DE STAD – SCHOOL ALS STEDENBOUWKUNDIGE ACTOR
Hoogstraten is een kleine stad in het noorden van Vlaanderen, volledig gestructureerd langs de noord-zuid hoofdstraat, de Vrijheid. Langs deze as worden een aantal belangrijke stedelijke entiteiten verankerd, met inbegrip van de torenhoge Sint Catharina kerk en het Begijnhof. Het Klein Seminarie is in het verleden een belangrijke speler geweest aan de Vrijheid en kan dit ook in de toekomst zijn. Wij stellen voor om de Engelse tuin in te zetten als schakel tussen de school en haar omgeving. Ondanks de behoefte van de school om haar grenzen te beschermen lijkt het ons toch mogelijk om de tuin semi-publiek te maken. De drempel tussen de school en de Vrijheid kan specifiek ontworpen worden door de sokkel van het Klein Seminarie te herdefiniëren, de sloop van de fietsenstalling en de daarmee gepaarde uitbreiding van de Engelse tuin. Op deze wijze kan de voorzone van de school terug haar stedelijkheid herwinnen als ‘verblijfsruimte’ en betekenis geven aan de Vrijheid. 


STAD IN DE SCHOOL – HET FORUM
De belangrijkste troef van de site van het Klein Seminarie is de grote binnenplaats die alle schoolfaciliteiten ontsluit. In de huidige beleving speelt ze echter te weinig het echte centrum van de site. We stellen daarom voor om ook het stedelijk karakte van de centrale speelplaats te optimaliseren. Enkele beperkte architectonische interventies lijken ons voldoende om de speelplaats op te waarderen als het centrale forum van de school. Deze toevoegingen hebben vooral als doel om zowel het fysieke als het mentale kader van het forum in de toekomst te versterken. Deze dienen niet onmiddellijk gerealiseerd te worden maar maken deel uit van het participatieproces dat we voor ogen hebben. Momenteel voorzien we op het binnenplein enerzijds enkele nieuwe portieken die het gehele plein ‘inkaderen’. De met groene tegels beklede kolommen van deze luifels ondersteunen een metalen dak. Binnen dit kader worden enkele zones van het forum gedefinieerd zoals o.m. de sportvelden, een podium, de bestaande bomen, een lange stenen buitentafel met fontein en eventueel zelfs een nieuwe kleine bezinningsruimte. Al deze elementen zullen bijdragen tot het collectieve en individuele gebruik en kunnen bijdragen tot de stedelijkheid van de speelplaats als ‘forum’ van het Klein Seminarie. Het potentieel van de plek is er al. Door het stedelijk potentieel van de binnenplaats te activeren, wordt het een plaats van ontmoetingen , gesprekken , leugens , liefdes, irritaties , kortom een stedelijke ruimte , een forum. 

POORT

Het terug in gebruik nemen van de oorspronkelijke hoofdinkom tussen school en stad is voor ons prioritair. Op deze plek komen alle gebruikers van de school samen. Het plaatsen van een nieuwe centrale balie in deze bestaande representatieve ruimte zal dit knooppunt doen versterken. De toegankelijkheid kan opgelost worden door het herdefiniëren van de sokkel en een nieuwe plateaulift te voorzien in de middenvleugel naar het binnenplein. Ook de toekomstige heraanleg van de Vrijheid kan aanleiding geven om de toegankelijkheid te verbeteren. De tweede verbinding tussen school en stad wordt gelegd door het inzetten van de Engels tuin als intermediaire ruimte. Hiervoor dienen de fietsenstallingen worden afgebroken. We voorzien enkele nieuwe heldere en gescheiden ontsluitingsroutes voor voetgangers, fietsers en schoolverkeer doorheen deze geherwaardeerde groene zone waardoor de toegang tot de school genereuzer wordt. De Engelse tuin zal na schooluren mogelijk afsluitbaar zijn naar de Vrijheid. We opteren verder voor het verbreden van de toegang tussen de Engelse tuin en de speelplaats – het  forum - door het verbreden van de doorsteek onder het Lensgebouw. De nieuwe fietsenstalling voorzien we in de bestaande halfondergrondse ruimte waar zich momenteel het zwembad bevindt. Dit met zicht op de komst van een nieuw gemeentelijk zwembad op korte termijn. 

De selectiebeslissing kan op eenvoudig verzoek bekomen via bouwmeester@vlaanderen.be.

Het Klein Seminarie te Hoogstraten is een schoolcampus voor kleuter- en lager onderwijs, secundair onderwijs en beschikt over een rijke traditie internaat.

De katholieke school werd in 1835 opgericht als Aartsbisschoppelijk College en werd in 1837 omgevormd tot eerste afdeling van het Aartsbisschoppelijk Seminarie te Hoogstraten.

In 1934-1935 wordt de eeuwfeestkapel gebouwd, naar ontwerp van architect Frans Peeters, naar aanleiding van het honderdjarig bestaan van de school. In de periode 1939-1945 wordt ook de straatgevel vernieuwd: de zogenaamde voorbouw in art-decostijl naar ontwerp van Frans Peeters. De voorbouw is oorspronkelijk ontworpen als internaat gebouw waarbij alle opvoeders inwonende priesters waren met een klooster voor de zusters die diensten verleenden aan het internaat en de school. In oorsprong was de school enkel voor internen bestemd. Vanaf 1959 konden ook externen er terecht. In de eerste helft van de jaren tachtig werd een ouder gebouw van het internaat, uit 1905, volledig verbouwd en gerenoveerd waarna aan 150 internen ruime kamers konden worden aangeboden. Aansluitend werden een aantal slaapzalen in de voorbouw ook omgebouwd tot kamers voor internen. De maatschappelijke nood aan internaat echter verdween gedeeltelijk in de loop van de volgende jaren zodat er snel een overschot aan ruimte was in de voorbouw. 

Voor de lagere school en het secundair werden in de loop van de jaren zestig en zeventig nieuwe lokalen gebouwd achter de gebouwen voor internaat. De groei van de school en de nood aan steeds meer vaklokalen zorgde ervoor 

dat stilaan een steeds groter deel van de voorbouw door de school in beslag werd genomen.

Voorbouw en eeuwfeestkapel zijn sinds 2002 beschermd als monument en vormen een zeer markante stedelijke landmark op de Vrijheid, die beschermd is als landschap. Daarnaast zijn voorbouw en kapel als onderdeel van de campus Klein Seminarie ook opgenomen in de inventaris van het waardevol erfgoed.

De school ervaart de uitstraling van het gebouw ook in strijd met de eigenheid van haar onderwijs. De architectuur verwijst naar het onderwijsconcept van die tijd, waarbij de invloed van de maatschappij werd afgeschermd, terwijl het hedendaagse onderwijs jongeren wil opvoeden in de dagdagelijkse maatschappelijke realiteit. Die openheid moet voornamelijk voelbaar zijn bij het onthaal van de school.

De school wordt geconfronteerd met een aantal bouwfysische problemen op niveau van voorbouw en eeuwfeestkapel die om onderhoud en restauratie vragen. Er dient  een oplossing gevonden te worden voor de hedendaagse normen en standaarden (toegankelijkheid, brandpreventie, akoestiek…) en er moet ingegrepen worden op energieverbruik en verluchting. Om die redenen en om na te gaan of nieuwe noden (bijkomende klaslokalen, aangepaste en ruimere lerarenaccommodatie, openleercentrum, sanitair…) realiseerbaar zijn in de voorbouw en de eeuwfeestkapel, heeft de school in 2011 een masterplan laten opmaken.

Tijdens de Open Oproep zal er een schetsontwerp gevraagd worden op een deel van de volledige opdracht .

Gefaseerde uitvoering in functie van subsidieerbaarheid door COE en Agion en werking van de school. 

Opgelet: Kandidaat inschrijvers moeten in hun portfolio de gegevens bijvoegen gevraagd in het Besluit van de Vlaamse Regering van 14 december 2001 houdende vaststelling van het premiestelsel voor restauratiewerkzaamheden aan beschermde monumenten, gewijzigd bij besluiten van de Vlaamse regering van 20 september 2002, 23 juni 2006 en 30 april 2009, 4 december 2009 en 10 september 2010. Meer info vind u hier.