Suchan Kinoshita 'En passant' ‘Scenario voor een passage’ in het Atelier Bouwmeester

Voor de inrichting van het Atelier Bouwmeester ging het Team Vlaams Bouwmeester een samenwerking aan met beeldend kunstenaar Suchan Kinoshita. Het Atelier wil op een actieve manier deel uitmaken van het stedelijk weefsel en precies die relatie met de stedelijke context heeft Kinoshita aangegrepen om haar voorstel te formuleren. Haar bijdrage is, zoals de titel aangeeft, geïnspireerd door het passagekarakter van de plek.

Suchan Kinoshita is opgegroeid in Japan en trok in 1981 naar Keulen voor een opleiding aan de Hochschule für Musik. Vervolgens was zij enkele jaren verbonden aan het TAM-Theater am Marienplatz in Krefeld. Haar beeldend werk kan worden begrepen vanuit die muzikale en theatrale achtergrond, maar tevens vanuit het Japanse begrip ‘ma’ : een tussenruimte die niet wordt ingevuld, maar als dusdanig wordt behouden om ons denkvermogen en onze gevoeligheid te activeren.

In haar exclusief voor het Atelier bedachte creatie is Suchan Kinoshita uitgegaan van de panoramische glaspartij die het atelier scheidt van de ruimte erbuiten, en van de wijze waarop toevallige voorbijgangers zich verhouden tot de scènes die zich in het Atelier afspelen. Het Atelier is een plaats waar wordt gewerkt, geen klassieke tentoonstellingsruimte waarin de kunstwerken alle aandacht krijgen. Daarom ligt de focus van de creatie elders, bij de dagelijkse activiteiten die hier plaatsvinden. Het ontwerp speelt subtiel in op het verloop van de tijd en de veranderende functies van de plek. Het houdt rekening met verschillen tussen dag en nacht, tussen momenten van activiteit en momenten van stilte.

En passant. Scenario voor een passage is een gelaagd project dat verschillende elementen omvat. Daarvan werden er bij de ingebruikname van het Atelier op 20 januari 2012 drie gerealiseerd; een vierde onderdeel, een installatie die op subtiele wijze geluiden uit de Ravensteingalerij naar binnen trekt, trad enkele maanden later in werking. Door de ruimte van het Atelier en het leidmotief van de tijd zijn de aparte elementen met elkaar verbonden, terwijl ze toch elk een eigen leven leiden.

Een eerste bedrijf van Kinoshita’s ‘scenario’ richt de aandacht van de voorbijganger op het interieur van het Atelier aan de hand van een compositie voor twee stemmen en een gloeilamp. Een tekst van de Russische, absurdistische schrijver Daniil Charms werd eerst doorgefluisterd zoals kinderen dat doen in het spelletje ‘fluisterketting’ (ook wel bekend als Chinese Whispers of, in het Frans, als téléphone arabe). Nieuwe betekenissen ontstaan door de misverstanden en interpretaties die optreden wanneer de tekst van de ene naar de volgende speler wordt doorgefluisterd. De op deze manier ‘bewerkte’ tekst werd vervolgens door twee tolken simultaan in het Nederlands vertaald. De twee stemmen die de bezoeker te horen krijgt, brengen dus elk een eigen simultaanvertaling van hetzelfde fragment, waarbij minimale verschuivingen plaatsvinden in het ritme en de woordkeuze.

Een tweede deel is een filmproductie, die wordt getoond in aanloop naar het programma van lezingen, workshops en andere publieke evenementen  die in het Atelier plaatsvinden. De scènes die zo in het auditoriumgedeelte, tussen de presentaties en vergaderingen door, als een soort ‘testbeeld’ op het scherm verschijnen, scheppen een decor waarin bewegingen een eigen leven gaan leiden. De bezoeker van het Atelier belandt even in een andere tijd en een ander verhaal. Kinoshita speelt ook in op de ruimtelijke scheiding tussen ‘scène’ en publiek.

Ook in de derde component van het scenario, een zogeheten ‘klok’, speelt de tijdsbeleving een belangrijke rol. Het gevoel dat de tijd blijft stilstaan, dat in vele van Kinoshita’s werken aanwezig is, krijgt in deze zandlopervormige fles een heel andere lading. Het glazen vat is gevuld met een oranje, dikvloeibare substantie en wanneer de fles wordt omgedraaid, vloeit de inhoud traag schuimend uit het bovenste reservoir naar beneden. De afmetingen en de vorm van de fles, in combinatie met de eigenschappen van de vloeistof, creëren de mogelijkheid van een geïndividualiseerde, subjectieve tijdsbeleving.

Tot slot realiseerde Suchan Kinoshita een installatie waarin de geluiden uit de Ravensteingalerij naar binnen worden gezogen in het Atelier. De akoestiek in het Atelier en in de ruimte daarbuiten zijn namelijk heel verschillend. Via gevoelige opnametechnieken glijden op bepaalde momenten stemmen, voetstappen en andere omgevingsgeluiden door de ramen heen naar binnen. Zo wordt een directe relatie gelegd tussen de activiteiten in het Atelier en de stad.

Wat ons samenbrengt of verbindt, is vaak ook datgene wat ons scheidt. De aanpak van Suchan Kinoshita in En passant. Scenario voor een passage wordt gekarakteriseerd door een diffuse, ongedwongen omgang met de begrenzingen en mogelijkheden van de architectuur, de mise-en-scène en de taal. Ze worden afgetast in procesmatige ingrepen, in geconstrueerde situaties, in tijdelijke transformaties die  nieuwe betekenissen en tijdelijke ervaringen genereren voor de gebruikers van het Atelier Bouwmeester en de Ravensteingalerij. Zij zijn immers de eigenlijke protagonisten van Kinoshita’s scenario.

©Stijn Bollaert